Dla osoby wychowanej na Śląsku, takiej jak ja, podróż z w ramach szlaku kulinarnego Śląskie Smaki, to niemałe wyzwanie. Trzeba złapać dystans do swoich miejsc z dzieciństwa, zdobyć się na perspektywę turysty. Są jednak takie miejsca, jak Żarki, w których nie byłam nigdy. Oczywiście, Żarki to nie Śląsk, to Jura Krakowsko-Częstochowska. Są na szlaku Śląskich Smaków w części Stół Jurajski. Jednak znam te okolice tak dobrze, że niespodzianek nie przewidywałam. Dziś w skrócie o tym, co mnie zaskoczyło, dlaczego warto odwiedzić Targ w Żarkach, a także co zwiedzić i co zjeść w Żarkach i okolicy.

Żarki to miejscowość w województwie śląskim, wcześniej w częstochowskim. Na Śląsku bardziej popularne i rozpoznawalne są Żarki Letnisko, ale nie należy mylić tych dwóch miejsc, to różne gminy. Żarki mają ciekawą historię. Król Zygmunt August przyznał miastu prawa targowe, co m.in. przyciągnęło do miasta żydowskich kupców. Łącznie przed wojną w Żarkach mieszkało ponad 3000 Żydów. Dzięki nim, Żarki nabrały kulturalnej różnorodności, a niektóre tradycje żydowskie utrzymują się do dziś, choć mniejszości żydowskiej we współczesnej gminie praktycznie nie ma.

Targ w Żarkach i inne atrakcje Żarek

Targ w Żarkach czyli Żareckie Jarmarki

Nigdy nie widziałam tak ogromnego targowiska. Ma ponad 500 stanowisk. Na targu w Żarkach można kupić ponoć wszystko, a jeśli nie kupić, to przynajmniej zamówić. Targ w Żarkach to jeden z największych targów w województwie śląskim i choćby z tego powodu, warto go zobaczyć. Odbywał się tradycyjnie w środy, co do dziś ma miejsce. Jednak we współczesnych czasach zaczęto go organizować również w soboty i to wtedy jest najtłumniej. Targ w Żarkach w sobotę odwiedza nawet 10 000 klientów. Ma nawet część zwierzęcą, gdzie (w zgodzie z normami weterynaryjnymi) kupuje się żywe świnki, króliki, gąski, kaczki i inne. Na targu najbardziej zadziwiły mnie pomidory kaliskie o smaku malinowo – arbuzowym, nie wiedziałam, że istnieją 🙂

Odwiedzając Targ w Żarkach koniecznie zajrzyjcie na stoisko Jadwigi Plesińskiej. Znajdziecie tu dwa produkty wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych – Żareckie Obwarzanki Odpustowe i Chleb Tatarczuch. Chleb ten szczególnie zainteresuje wszystkich na diecie bezglutenowej. Jest wypiekany przez 2 do 2,5 godzin z mąki gryczanej z użyciem mleka, wody oraz drożdży. Szczegółowa receptura jest oczywiście tajemnicą rodziny Plesińskich. Chleb jest niesamowity. W smaku słodki (słodycz uzyskuje wyłącznie z gryki) trzyma świeżość przez tydzień.

Stodoły przy Targu w Żarkach

Z targiem bezpośrednio połączone są żareckie zabytkowe stodoły (Zabytkowy Zespół Stodół). Ponieważ Żarki przeżyły trzy duże pożary, władze miasta zadecydowały o przeniesieniu stodół poza miasto. Teraz przy targu zobaczymy więc trzydzieści zabytkowych stodół – jedna obok drugiej. Dziś przeznaczane są na różne cele, tylko jedna należy do miasta, pozostałe są w prywatnych rękach. Bywają garażami i pracowniami artystów.

Muzeum Dawnych Rzemiosł w Starym Młynie w Żarkach

W zeszłym roku w Żarkach otwarto muzeum Stary Młyn, które prezentuje dawne rzemiosła, m.in. zawód piekarza. Muzeum jest multimedialne, można na przykład przećwiczyć zakładanie worka pod mąkę w młynie. Żarki mają spore tradycje piekarnicze, przed wojną było tu 15 piekarni, w tym kilka żydowskich. Do dziś miasto ma 6 funkcjonujących piekarń, oczywiście różnych – jak to na współczesne czasy przystało. Manufakturą rodzinną pozostaje ciągle Piekarnia Piotra Kaszyńskiego (ul. Leśniowska 8). Okrągły chleb tradycyjny jest wypiekany przez rodzinę Kaszyńskich od 100 lat. Z innych ciekawych wypieków żareckich warto skosztować sześciosplotowej chałki żydowskiej, która tradycyjnie podawana na Wigilię do karpia.

Sanktuarium Leśniów

Zupełnie nie-kulinarna atrakcja, ale warta zobaczenia. Sanktuarium Leśniów, a właściwie Sanktuarium Matki Bożej Leśniowskiej Patronki Rodzin w Żarkach to jeden z dwóch nowicjatów paulińskich w Europie (drugi jest na Węgrzech). Legenda sanktuarium głosi, że książę Władysław Opolczyk pozostawił figurę Maryi z Dzieciątkiem na ręku w kościółku Leśniowskim (a obraz Matki Boskiej Częstochowskiej na Jasnej Górze). Warto dodać, że początkowo ojcowie Paulini nie byli zbyt otwarci na świat, od kiedy jednak rozpoczęli promocję turystyki, osiągnęli spore sukcesy. Sanktuarium odwiedzane jest przez ok. 100tys. pielgrzymów rocznie. Dla porównania – podobna liczba do zwiedzających rocznie Zamek Ogrodzieniecki.

Cmentarz żydowski w Żarkach

Jeden z największych obecnie cmentarzy żydowski w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej zachował się właśnie w Żarkach przy ul. Polnej. Założony został w 1821r. i miał ponad 1100 macew (nagrobków żydowskich). Co ciekawe, cmentarz jest w pełni zinwentaryzowany, informacje z macew zostały spisane, uporządkowane, przetłumaczone i zarchiwizowane. Można się zgłosić do Urzędu Miasta, żeby sprawdzić czy leży tu ktoś z rodziny.

22km tras spacerowo-rowerowych

Żarki to też miejsce na wycieczki piesze i rowerowe. Przez okolice wiedzie ponad 22km tras łączących miejsca związane z kulturą, tradycją i przyrodą. Oczywiście, jeśli nie jesteście zwolennikami pieszych wycieczek, Żarki zaproponują Wam wycieczkę oryginalnymi radzieckimi samochodami terenowymi z 1969r. – Gazikami, na szczęście z kierowcą. Gmina jest też przygotowana na przyjęcie małoletnich turystów, oferuje szereg atrakcji jak ręczne wyrabianie cukierków i lizaków, czy zobaczenie i poznanie strusia.

Atrakcje okolicy

Zajazd Hetman

Dosłownie 20 minut samochodem od Żarek w Lgocie Murowanej (Lgota Murowana 29c 42-425 Kroczyce) znajdziecie Zajazd Hetman. Miejsce specjalizuje się w kuchni staropolskiej, jurajskiej i myśliwskiej. Tutejszy szef kuchni Sebastian Humski zna się równie dobrze na kuchni regionalnej, jak i na sous-vide, co ma odzwierciedlenie w serwowanych przez niego daniach. Gęś zamawia u sąsiadki za płotem, mąkę do samodzielnie wypiekanego chleba przywozi z sąsiedniego Morska, wybiera najlepsze produkty z okolicy i robi z nich niezwykle smaczne dania. Deklaruje, że „uwielbia współpracę z wołowiną”. Ciekawostką jest, że Hetman ma salę bankietową na 400 osób zarezerwowaną na wesela do… 2018 roku. Jeśli tu traficie, skosztujcie koniecznie żurku na maślance z borowikami, combru z koziołka (sarny) z kurkami i jeżynami lub piersi z perliczki z batatowym puree, młodymi marchewkami i mini porem od sąsiadki zza plota.

Średniowieczne Zamki Orle Gniazda

Jeśli będziecie w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, trudno nie namawiać na wycieczkę do jednego z 16 zamków Orlich Gniazd. Szczególnie polecam ruiny Zamku Ogrodzieniec w Podzamczu z XIV-XV wieku. Można je zwiedzać, wchodzić po schodach na kolejne zamkowe kondygnacje, oglądać widoki z zamku. W ramach atrakcji jest też nocne zwiedzanie zamku z duchami, wśród których najstraszniejszym jest Czarny Pies 🙂 Grupy zorganizowane w zamkowej karczmie mogą zamówić (z wyprzedzeniem!) pieczonki (zwane też prażonkami) – pieczone w kociołkach pod liśćmi kapusty ziemniaki z cebulą, marchewką, burakami, kiełbaską i boczkiem.

Żarki i okolice zwiedzałam w ramach study tour szlaku kulinarnego Śląskie Smaki, zorganizowanego przez Śląskie Travel.

Standardowo zapraszam na fanpage, Twitter i Instagram Frobloga. Zachęcam też do prenumerowania newslettera Frobloga. Co tydzień w piątek wysyłam podsumowanie moich relacji. Wystarczy podać swój adres e-mailowy tutaj: